Interview met Mark van Koningsveld, Chris Karman en David van den Burg
Zes jaar na de start in 2019 is DigiShape uitgegroeid tot een netwerk dat samenwerking, innovatie en kennisdeling in de watersector naar een hoger niveau tilt. Onze impact sijpelt door in de hele sector: van nieuwe tools en samenwerkingen tot structurele veranderingen in hoe data en kennis worden gedeeld. Toch blijft die invloed vaak impliciet en moeilijk te vangen in concrete projecten of resultaten. In dit interview vertellen Mark van Koningsveld, mede-oprichter van DigiShape vanuit Van Oord, en Chris Karman, voormalig programmamanager, hoe zij de invloed van DigiShape op de watersector hebben zien groeien. De huidige programmamanager David van den Burg sluit aan om zijn visie op de toekomst te geven.
Mark: “Ik herinner me nog goed dat we na een aanloopperiode in 2019 met Van Oord, Rijkswaterstaat en Deltares besloten om een pre-competitief netwerk voor digitalisering van de watersector op te richten. Elk vanuit ons eigen perspectief zagen we dat innovatie en digitalisering te versnipperd werden aangepakt, waardoor het wiel steeds opnieuw werd uitgevonden. Met complexe uitdagingen, zoals klimaatverandering, zeespiegelstijging, de energietransitie en de druk op onze infrastructuur voor de deur, hadden we sterk het gevoel dat dit slimmer kon en moest. We wilden onze data, tools en projecten met elkaar delen om de mogelijkheden van digitalisering effectiever te benutten en zodoende beter gesteld te staan voor de problemen die op ons afkomen.”
Chris Karman werd al snel als kwartiermaker ingeschakeld om dit netwerk, dat de naam DigiShape kreeg, onder de Topsector Water en Maritiem op te tuigen. “We wilden laten zien dat samenwerking tussen overheid, markt en kennisinstellingen niet alleen wenselijk is, maar ook tastbare resultaten oplevert. We begonnen met één A4’tje als programmaplan en sloten als community aan bij een aantal concrete use cases en tools. Denk aan de Digital Twin Noordzee, de Digitale Rivier en open source tools zoals OpenCLSim. Een bijzonder project was MIJbrein, dat voortkwam uit een innovatiechallenge die Rijkswaterstaat had ingezet als experiment om innovatief binnen DigiShape aan te besteden.”
In de DigiShape community delen we de resultaten van ons werk, maar ook moeilijkheden waar we tegenaan lopen. Dat geeft een gevoel van gezamenlijkheid.
Chris Karman
Het grote handelsmerk van DigiShape was van begin af aan de open en pragmatische werkwijze. Chris: “Tijdens DigiShape-dagen deelden we de resultaten van ons werk, maar ook de moeilijkheden en vragen waar we tegenaan liepen. Dit gaf een gevoel van gezamenlijkheid, dat tot op de dag van vandaag in onze community voortbestaat.”
Pre-competitieve samenwerking als fundament
Een belangrijk uitgangspunt binnen DigiShape is pre-competitieve samenwerking: partijen werken in een vroege fase samen aan oplossingen, zonder dat er direct sprake is van concurrentie. Dit verlaagt drempels, versnelt innovatie en zorgt ervoor dat ontwikkelde tools breed toepasbaar worden.
“Een mooi voorbeeld hiervan is OpenCLSim, een software bibliotheek waarmee je het gedrag van complexe waterlogistiek in relatie tot stroming en golven simuleert,” licht Mark toe. “Deze software bibliotheek is over meerdere jaren door TU Delft, Van Oord, Deltares en Witteveen en Bos ontwikkeld en wordt nu onder andere ook door Rijkswaterstaat en Boskalis gebruikt om scenario’s door te rekenen voor watertransport.”
Pre-competitieve ontwikkeling, competitieve toepassing
Rijkswaterstaat gebruikt de software om de klimaatrobuustheid van binnenvaartnetwerken te analyseren en de effectiviteit van mogelijke maatregelen te onderzoeken. Baggerbedrijven zetten het in om complexe waterbouwprojecten efficiënter te plannen, rekening houdend met golven en stroming. Mark: “Dat concurrenten als Van Oord en Boskalis hier samen op inzetten, is echt bijzonder. Zonder de open samenwerking en vroege feedbackrondes had deze software bibliotheek nooit zo snel in de praktijk kunnen landen. Van Oord en Boskalis hebben elk in de code geïnvesteerd en hun verbeteringen met de grotere community gedeeld. Dat lijkt niet commercieel gedacht, maar uiteindelijk werpt deze werkwijze toch zijn vruchten af. Samen kun je veel sneller een kwalitatief hoogstaand product ontwikkelen dan alleen. Het ontwikkelen van waterlogistieke simulatie software is voor deze partijen typisch pre-competitief. De toepassing ervan is natuurlijk extreem competitief.”
Het is veel efficiënter om vooraf proactief bij te dragen aan de ontwikkeling van de juiste tools dan achteraf reactief kritisch te moeten zijn op onderzoeksresultaten.
Mark van Koningsveld
Zo zijn er veel meer voorbeelden te noemen waarbij het veel efficiënter is om vooraf proactief bij te dragen aan de ontwikkeling van de juiste tools dan achteraf reactief kritisch te moeten zijn op onderzoeksresultaten.
Van projectmatig naar programmatisch werken
Een andere toegevoegde waarde van DigiShape is dat we programmatisch werken. Mark: “Veel initiatieven in de sector starten als een los project, krijgen een paar jaar financiering en verdwijnen daarna weer. Dat zorgt ervoor dat we steeds opnieuw moeten beginnen en dat waardevolle kennis en tools niet structureel worden doorontwikkeld. DigiShape pakt het anders aan: we delen de data, kennis en tools uit onze projecten in de community en zorgen ervoor dat deze vervolgens in meerdere trajecten kunnen worden toegepast en verbeterd.”
Chris vervolgt: “Wat daarbij helpt, is dat we inmiddels al heel wat jaren met elkaar oplopen, waardoor er over en weer vertrouwen is ontstaan. Andere partijen kunnen hier nu makkelijk op aansluiten. Met elkaar hebben we een manier van werken geïntroduceerd, waarin het logisch is om kennis in een vroegtijdige fase te delen. Zo voorkom je dat er zes verschillende modellen voor hetzelfde probleem worden ontwikkeld. In plaats daarvan til je elkaar door samenwerking naar een steeds hoger niveau. Iedereen wordt hier uiteindelijk beter van.”
Dat principe is ook terug te zien in het DigiShape-project DigiPact, dat als input diende voor het grote NWO-NWA project Path2Zero. “Deze projecten brengen een fundamentele verandering teweeg in hoe we met data omgaan in de watersector,” aldus Mark. “Rijkswaterstaat, het Havenbedrijf Rotterdam, SmartPort en maritieme bedrijven zijn nu gezamenlijk bezig om data toegankelijker en bruikbaarder te maken, met hulp van kennisinstellingen als TU Delft en Deltares en met één gezamenlijk doel: een emissieloze binnenvaart in 2050. Het is een schoolvoorbeeld van hoe we door gezamenlijke inspanningen een sectorbrede standaard kunnen ontwikkelen.”
DigiShape als gesprekspartner voor overheden en beleidsmakers
“Wat we ook niet moeten vergeten, is dat DigiShape inmiddels heel serieus wordt genomen als gesprekspartner,” voegt David toe. “Tijdens mijn kennismakingsrondes bij de partners merkte ik dat publieke organisaties, zoals ministeries en Rijkswaterstaat, DigiShape zien als een platform waar echt iets gebeurt. Zo hebben we de werkgroep Water en Klimaat opgezet binnen de AIC4NL, om kennis uit de wereld van AI-technologie fundamenteel en structureel te integreren in onze waterwereld. Als individuele organisaties was dit ons nooit gelukt, maar omdat DigiShape voor de sector als geheel staat, kregen we die deuren wél open.”
Omdat DigiShape voor de sector als geheel staat, krijgen we nieuwe deuren open.
David van den Burg
“Dat is inderdaad een hele belangrijke ontwikkeling,” aldus Chris. “Vijf jaar geleden waren we nog aan het uitleggen waarom de triple helix samenwerking überhaupt nodig was. Nu zitten we op strategisch niveau aan tafel. Dat geeft ons de kans om innovaties verder te brengen en ervoor te zorgen dat regelgeving en beleid beter aansluiten op wat er technisch mogelijk is.”
Focus voor de toekomst: meer opdrachtgevers, meer pre-competitieve projecten
Voor de komende jaren is het voor David duidelijk waar de focus ligt: “We willen méér opdrachtgevende partijen aansluiten en méér pre-competitieve projecten faciliteren. DigiShape is sterk gegroeid in het verbinden van marktpartijen en kennisinstellingen, maar om echt impact te maken, moeten we ervoor zorgen dat publieke opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat, ministeries en waterschappen zich nog actiever aansluiten.”
Daarnaast wil David pre-competitieve samenwerking beter organiseren. “We zien nu dat veel initiatieven ontstaan binnen DigiShape, maar soms alsnog stranden omdat er onvoldoende ruimte of financiering is om de precompetitieve fase goed te doorlopen. We gaan daarom werken aan nieuwe financieringsvormen en programma’s, zodat we niet alleen ideeën genereren, maar ze ook doorontwikkelen tot concrete toepassingen die de sector verder helpen.”
Afscheid van Chris: een blijvende erfenis
Na zes jaar DigiShape draagt Chris het stokje over aan David, maar zijn impact blijft voelbaar. “Chris heeft een enorme rol gespeeld in de groei van DigiShape,” besluit Mark. “Wat begon als een experiment met drie partijen, is onder zijn leiding uitgegroeid tot een solide netwerk waarin achttien partners samenwerken en een community van zo’n duizend mensen actief betrokken is.” David vervolgt: “Wat ik vooral heb gezien in mijn eerste maanden bij DigiShape, is hoe sterk de intrinsieke motivatie bij de partners is. Dat komt niet alleen door de inhoud, maar ook door de energie die Chris erin heeft gestoken. Die spirit zetten we voort. DigiShape is nog lang niet klaar met groeien en ontwikkelen!”
Chris besluit: “Het mooiste van DigiShape vind ik nog steeds dat lean en mean functioneren, zonder grote zak met geld. En dat is tegelijk onze kracht. Normaal gesproken zie je dat communities alleen bestaan zolang er geld is en dat partijen verdwijnen zodra het geld op is. Bij DigiShape is het andersom: de partners leveren een bijdrage om onderdeel te mogen zijn. En daar blijf ik vanuit de zijlijn graag bij betrokken, want als DigiShape één ding bewezen heeft, dan is het dat samenwerken niet stopt bij een functie of project. En zo hoort het ook!”
